× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
'Schoenen uit...' (1400)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft zijn afbeelding in twee vlakken verdeeld. Boven zien we God, onder Mozes, bezig zijn schoenen uit te trekken. Illustratie bij de woorden: 'Doe de schoenen van uw voeten, want de plaats waar u staat is heilige grond.' Dit tafereel maakt deel uit van Mozes' roepingsverhaal:

‘Mozes hoedde de kudde van zijn schoonvader Jetro, de priester van Midjan. Eens dreef hij de kudde tot ver in de woestijn en kwam hij bij de berg van God, de Horeb. Toen verscheen hem de engel van JHWH, in een vuur dat opvlamde uit een doornstruik. Mozes keek toe en zag dat de doornstruik in lichter laaie stond en toch niet verbrandde. Hij dacht: “Ik ga er op af om dat vreemde verschijnsel te onderzoeken. Hoe komt het dat die doornstruik niet verbrandt?”
JHWH zag hem naderbij komen om te kijken. En vanuit de doornstruik riep God hem toe: “Mozes, Mozes.”
“Hier ben ik,” antwoordde hij.
Toen sprak JHWH: “Kom niet dichterbij en doe uw schoenen uit, want de plaats waar gij staat is heilige grond.”
En Hij vervolgde: “Ik ben de God van uw vader, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob.”
Toen bedekte Mozes zijn gezicht want hij durfde niet naar God op te zien.
JHWH sprak: “Gezien, gezien heb Ik de ellende van mijn volk in Egypte, de jammerklachten om zijn onderdrukkers gehoord; ja, Ik ken zijn lijden. Ik daal af om mijn volk te bevrijden uit de macht van Egypte, om het weg te leiden uit dit land naar een land dat goed en ruim is, een land van melk en honing, het gebied van de Kanaänieten, Hethieten, Amorieten, Perizzieten, Chiwwieten en Jebusieten. Het geweeklaag van de Israëlieten is nu tot Mij doorgedrongen en Ik heb ook gezien hoezeer de Egyptenaren hen onderdrukken. Ga er dus heen, Ik zend u naar Farao. Gij moet mijn volk, de Israëlieten, uit Egypte leiden.”

[Exodus 03,01-10]

God is in het bovenste vlak centraal afgebeeld. Hij bevindt zich temidden van boompjesachtige groeisels, waarvan de kruinen iets weg hebben van vlammend vuur. Zou het toeval zijn dat we precies twaalf kruinen tellen, het getal van de stammen van Israël? Of heeft de kunstenaar hierbij gedacht aan het Boek van de Openbaring? Daar wordt de verheerlijkte Christus omgeven door zeven luchters, precies het getal van de aangeschreven kerken; die staan dagelijks om Hem heen. Zijn op soortgelijke wijze nu hier de twaalf stammen afgebeeld als vuurachtige kruinen die dagelijks om Hem heen staan? In dat geval is het des te begrijpelijker dat God in het verhaal zegt: “Gezien, gezien heb Ik de ellende van mijn volk. Ik ken zijn lijden.” Alsof Hij daarmee zeggen wil: ‘Ik ken het zoals een man zijn vrouw kent en gemeenschap met haar heeft, zó ken Ik het lijden van mijn volk door en door. Ik ervaar het aan den lijve.’

God bevindt zich in een wervelende strook van wolken; daarmee wordt de hemel aangeduid, het onzienlijke. Met de rechterhand maakt Hij het gebaar van zegen én onderricht. In de linkerhand heeft Hij het boek waar zijn woorden in staan opgetekend: “Ik ken het lijden van mijn volk…”

In het onderste vlak zien we hoe Mozes zijn schoenen uittrekt. De linker is al uit; zijn blote voet komt onder zijn gewaad te voorschijn. In de middeleeuwen is de blote voet vaak symbool van de navolging van Christus; hier dus waarschijnlijk verwijzing naar het feit dat Mozes uiteindelijk aan Gods woord gehoor zal geven.

Opvallend is dat er geen kudde te zien is. In het verhaal wijst die kudde vooruit naar de toekomst waar Mozes zijn volk naar deze zelfde plek zal hoeden. Hier heeft de kunstenaar de afbeelding tot zijn essentie teruggebracht: de ontmoeting tussen God en Mozes. Ter hoogte van Mozes’ oren zien we de hoorntjes waaraan hij op afbeeldingen herkenbaar is. Ze berusten op een foute Latijnse vertaling van het hebreeuwse woord voor ‘omstraald’. Verderop in het verhaal wordt verteld dat na een onderhoud op de berg met God Mozes’ gelaat zo krachtig straalde, dat het pijn deed aan de ogen van zijn volk. Hij moest zelfs een sluier voor het gezicht doen om de straling te temperen. Die straling wordt in het Latijn vertaald met een woord dat ook ‘gehoornd’ kan betekenen. Dát verstond men, en zo heeft men Mozes sindsdien afgebeeld.

Tenslotte valt ons de gelijkenis op tussen de gezichten van God en Mozes. Kan geen toeval zijn. Mozes krijgt de belofte én de opdracht God te vertegenwoordigen onder het volk: “Ik zal met je zijn. Ik zal met je staf zijn. Ik zal met je zijn als je spreekt; Ik zal je ingeven wat je moet zeggen.”

Ziende naar Mozes vraag ik mij af:
op welke momenten ik God heb ontmoet in mijn leven;

waarin mijn levensopdracht bestaat;

in hoeverre ik (iets van) God laat zien doorheen mijn persoon.

[< 1400, houtreliëf, rugleuningpaneel koorbanken; Duitsland, Stendal, St-Marienkirche. Dries van den Akker s.j. / 2007.03.05]

Verwijzingen
Exodus 03,05
Jaar C 40-dagentijd 03e zo
Door het jaar 15e week wo (oneven)
Feest 04 sep 1300 v.Chr.: Mozes-Profeet

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties