× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus' geboorte (1200)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft zijn tekening ingedeeld volgens de (omgekeerde) gulden regel. Het hoofdbestanddeel van de afbeelding wordt gevormd door Jezus’ geboorte die zich afspeelt tegen een donkere achtergrond. Een grot? Daarboven zien we de ster en links en rechts daarvan een koor van telkens vier engelen. Het linker gedeelte van de tekening wordt ingenomen door de evangelist Lukas die achter een schrijflessenaar zit waar een enorme rol papier overheen hangt. Het moet wel Lukas zijn, want hij is de enige evangelieschrijver die ons vertelt over het kind in de kribbe. Boven Lukas ontwaren we nog een engel die hem aanwijzingen geeft.

Het geboortetafereel in de grot is zorgvuldig gecomponeerd. De pasgeboren Jezus neemt de centrale plaats in, zo klein als Hij is; zijn ‘wieg’ staat in het centrum, in de bovenste helft. De juiste plaats voor Hem! Links en rechts van Jezus: Jozef en Maria. De ruimte onder de kribbe wordt opgevuld door Maria’s bakermat en benen. De ogen van het kind, Jozef, Maria, de os en de ezel bevinden zich alle op dezelfde hoogte. In dit kind is God op aarde gekomen, in alles – behalve natuurlijk de zonde – aan ons gelijk. Alle aanwezigen op de afbeelding – zowel engelen als mensen - zijn in dezelfde kleuren gekleed: rood en blauw. (Het rood van de aarde en het blauw van de hemel?).

Maria raakt met één hand lichtjes de kribbe aan, als om contact te maken met het kind. Het lijkt erop alsof de beesten daar vlak boven alleen maar oog hebben voor elkaar. Maar het kind en zijn ouders kijken op, alsof ze iets hebben waargenomen aan de hemel. Spontaan ben je geneigd te denken dat hun aandacht getrokken zou worden door het gezang van de engelen, maar die hebben juist hun mond dicht.

Vooral de houding van Jozef is verrassend. Voorgangers en tijdgenoten van onze kunstenaar hadden Jozef tot nu toe altijd afgebeeld met de hand aan de wang, teken dat hij in moeizaam gepeins vervallen was, overweldigd door het mysterie. Maar nu veert Jozef op, de handen geheven, in eerbied. Zo worden bidders afgebeeld. Het lijkt wel alsof Jozef daarmee het gebaar van de engelen imiteert; ook zij hebben allen hun handen geheven, naar het licht van de ster. Opvallend zijn ook Jozefs blote voeten, in de middeleeuwse kunst meestal symbool van de navolging van Christus. Zo worden apostelen zeer vaak afgebeeld. Ook Lukas links! Misschien dat de tekenaar ervoor heef t gekozen de engelenkoren nog even te laten zwijgen, zodat Lukas de aanwijzingen van de engel boven hem en de influisteringen van de Heilige Geest (weergegeven met een duif op zijn schouder vlak aan zijn oor) kan verstaan. Is dat niet wat dubbel op: een engel én de Heilige Geest?

De engel voorziet het tafereel blijkbaar van commentaar. Hoe diepzinnig. Want wat er te zien valt, is een arm echtpaar dat zojuist een kind heeft gekregen. Het wordt aangestaard (en warm beademd?) door een os en een ezel. Ze bivakkeren in een grot. Maar wat er te horen valt is, dat dit kind, Jezus, heilig is, en genoemd wordt zoon van God, zoon van de Allerhoogste. God zal Hem de troon van zijn vader David schenken en Hij zal in eeuwigheid koning zijn over het huis van Jakob, en aan zijn koningschap komt geen einde. Wie zou al deze enorme toekomstvoorspellingen durven zien in de omstandigheden van dit kind? Dat moet ons verkondigd worden door een engel uit de hemel, zoals het al eerder aan Maria (en Jozef!) was gebeurd.

De woorden die hij hoort zal Lukas straks toevertrouwen aan het papier. Geïnspireerde woorden, Gods Woord. Om de beschouwer daarvan te overtuigen is (ten overvloede?) de Heilige Geest afgebeeld. Zo zal het papier dat nu nog over de lessenaar hangt tot boekrol worden, de vierde boekrol. Precies evenveel als er evangelies zijn. Immers naast de verkondigende engel zijn er nog twee engelen in het koor rechts die zo’n boekrol in de hand hebben. Gods verkondiging. Aan ons. Aan mij. Ziende naar Lukas probeer ik te zien of en hoe het gewone van mijn omgeving, mijn leven iets van God of zijn belofte in zich draagt.

[12e eeuw, boekillustratie Matteusevangelium in glossen; Duitsland, München, Bayerische Landesbibliothek;
Dries van den Akker / 2006.12.27]

Verwijzingen
Lukas 02,01-14
Jaar A+B+C: Kerstmis (nachtmis)
Feest 25 december 0001: Jezus-Geboorte

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties