× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Johannes in de woestijn (1500)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

li_1re_2 

Waar Matteus (3,1) en Markus (1,4) hun relaas over Jezus’ openbaar leven meteen beginnen
met het optreden van Johannes de Doper, is Lukas de enige die vertelt wat daar onmiddellijk aan
voorafgaat:
‘In het vijftiende regeringsjaar van keizer Tiberius, toen Pontius Pilatus landvoogd
van Judea was, Herodes viervorst van Galilea, diens broeder Filippus viervorst van het gewest
Iturea en Trachonitus, en Lysanias viervorst van Abilene, onder het hogepriesterschap van
Annas en Kajafas, kwam het woord van God over Johannes, de zoon van Zacharias, in de
woestijn.’

De icoon is een illustratie bij ‘… kwam het woord van God over Johannes in de woestijn.’

We zien Johannes de Doper die de denkbeeldige lengteas in het midden van de icoon bijna geheel vult. Hij staat in een enigszins gebogen houding, voor de kijker naar rechts gewend. Hij ziet op naar de kopergroene, gouden zon in de rechter bovenhoek, symbolische aanduiding voor God. Zijn licht geopende rechterhand in ontvangende aanbidding naar de zon geheven. In zijn linkerhand een niet meer leesbare tekst, waarschijnlijk de woorden die hij straks zal gaan prediken. Zijn gelaatstrekken zijn uiterst fijn en precies getekend. Karakteristiek is zijn warrige haardos die verwijst naar het leven van de woestijnmonniken: zij legden alle ijdelheid af. Zijn kameelharen kleed is diepgroen van kleur; daar overheen draagt hij nog een bruin kleed. Aan zijn voeten een schotel met zijn afgeslagen hoofd erop. Daarmee loopt de kunstenaar vooruit op het levenseinde dat Johannes straks te wachten staat. Op de achtergrond de woestijn, aangegeven door kale, roodgekleurde onherbergzame bergen waar hier en daar toch nog een boompje op groeit. Bij het boompje rechtsonder ontwaren we een bijl: toespeling op wat Johannes straks zal gaan preken: “Reeds ligt de bijl aan de wortel” (Lukas 3,9).

Op de lijst een aantal heiligen die waarschijnlijk verband houden met de devotie van de opdrachtgever. Linksboven menen we in het bijschrift David te lezen. Dan is de koning daaronder Salomo? Boven in de lijst Christus als Albeheerser (Pantokrator), de bijbel in de linker hand; met de rechter maakt Hij het gebaar van onderricht en zegen. Om Hem is het uiteindelijk begonnen. Hij is het Woord dat Johannes in de woestijn ontvangt. Op de afbeelding enerzijds aangeduid met de tekst in Johannes’ hand, anderzijds prachtig weergegeven met de lichtvlekken die vanuit ‘de zon’ op Johannes en de rode bergen neervallen.

Zo herinnert de iconenschilder ons aan het woord van de evangelist Johannes: ‘In het begin was het Woord. [-]. In Hem was leven en dat leven was het licht(!) der mensen. [-]. Er trad een mens op, een gezondene van God; zijn naam was Johannes. [-]. Niet hij was het licht; hij moest getuigen van het licht.’

Heel mooi is het beeldrijm van de ronde heiligenkrans rond zijn hoofd met de ronde zon. Zijn heiligheid gaat immers terug op Gods genade. De ronde vorm keert nogmaals terug in de schotel aan Johannes’ voeten waar zijn hoofd met gesloten ogen op ligt. Daar zal Johannes’ heiligheid zijn voltooiing vinden. Daarin lijkt hij ook het meest op Christus die evenzeer zijn leven gaf voor de zaak van God.

Eerbiedig ontvangend luisteren, gehoorzaam opzien naar God. Ik spiegel mijn levenshouding aan die van Johannes.

[± 1500 icoon Novgorod-school; ? Dries van den Akker s.j. / 2006.12.10 ]

Verwijzingen
Mt.03,01-12: Jaar A Advent 02e zo
Mk.01,01-08: Jaar B Advent 02e zo
Lk.03,01-06: Jaar C Advent 02e zo
Feest 24 jun 0030: Johannes-Doper

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties