× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus' opgang naar de tempel (1320)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

mi_1 

We bevinden ons in het kerkje van de Heilige Verlosser in het Veld in de Turkse stad Istanbul. We kijken naar een mozaïek dat daar rond 1320 boven een vensterraam is aangebracht. De kunstenaar heeft zich laten inspireren door de zin dat Jozef en Maria met de twaalfjarige Jezus naar Jeruzalem gingen ter gelegenheid van het paasfeest. Zo staat het ook in Griekse letters geschreven boven de afbeelding. De rechterhelft wordt in beslag genomen door de stad. Ze is compact gebouwd. In het midden ontwaren we de koepel van de tempel. Er groeien groene bomen omheen.

Zou de kunstenaar Psalm 122 voor ogen hebben gehad?
‘Verheugd was ik toen mij gezegd werd: We gaan naar het huis van de Heer. [-] Jeruzalem, prachtig gebouwde stad, in hechte gemeenschap verbonden. [-]
Vrede binnen uw muren; veiligheid binnen uw vesting.
Omwille van mijn familie en bekenden bid ik om vrede in uw midden.
Omwille van de tempel van de Heer onze God
Bid ik om voorspoed voor u.’

Op de linkerhelft staan de personen. Voorop Sint Jozef. Hij wijst met zijn rechterhand naar de stad, terwijl hij achterom kijkt naar de jonge Jezus. Ook die wijst met zijn rechterhand vooruit, terwijl hij met de linker een voorwerp vasthoudt. Een staf? Dat klopt niet, want de lijn van de staf loopt niet door naar onderen. Zou het een boekrol zijn? Gods woord? Loopt de kunstenaar vooruit op het vervolg van het verhaal? Of loopt hij zelfs vooruit op de definitieve afloop dat Jezus de leermeester zal zijn die door de Christenen van de oosterse kerken altijd met boekrol wordt afgebeeld? Door de ronding van de vensterboog te benutten kan de kunstenaar de pelgrims naar omhoog laten lopen: letterlijk op naar Jeruzalem. De grote afstand tussen Jozefs voeten en de beweging van de zoom van zijn kleed duiden erop dat hij vlug voortgaat. Jezus volgt. Beiden gaan op blote voeten. In de middeleeuwen symbool voor het gaan van Gods weg.

Maria komt achteraan. Zij lijkt stil te houden. Gaat het haar te vlug? Er bevinden zich tussen haar en Jezus twee jonge mannen. Waarschijnlijk zonen van Jozef. Volgens de legende was hij weduwnaar op het moment dat hij Maria bij zich in huis nam. Uit zijn eerste huwelijk had hij vier zoons (van wie de namen overigens ook in het evangelie worden genoemd: Markus 06,03), en twee dochters. De twee jongens hebben aandacht voor Maria, terwijl Jezus helemaal in beslag lijkt te worden genomen door de stad die vóór Hem ligt: Jeruzalem met zijn tempel.

Het is alsof de gebeurtenissen die komen gaan, hun schaduwen vooruit werpen. Straks zal Jezus in die tempel achterblijven met veronachtzaming van zijn ouders. Die zullen drie dagen dodelijk ongerust naar Hem zoeken tot ze Hem uiteindelijk aantreffen in de tempel temidden van de schriftgeleerden. Om opheldering gevraagd zal de jongen antwoorden: “Waarom heb je zo naar Mij gezocht? Je wist toch dat Ik in het huis van mijn Vader moest zijn…?”

Met die afloop in het achterhoofd kijken we nog eens naar de afbeelding. Jozef, zijn vader, wijst naar de tempel die Jezus straks ‘het huis van mijn vader’ zal noemen. Wij denken daarbij meteen aan God de Vader. En dat is waarschijnlijk ook Lukas’ bedoeling. Maar zie, hoe vader Jozef naar dat huis vooruitwijst. Alsof het ook het huis van zíjn vader is. Of nog indringender: misschien is Jozef hier wel het beeld van de hemelse Vader die mensen de weg wijst naar de woning van God, het huis van de Tora, de stad van vrede en gerechtigheid.

Maria, achteraan, lijkt stil te houden. Voorvoelt zij nu al hoeveel afstand Jezus van haar neemt? Dat voortaan niet zij, maar God zelf, haar kind de weg zal wijzen?

mi_2 

Er bestaat een zeer oude legende (wellicht zelfs uit de 2e of 3e eeuw) over de jeugd van Maria. Deze legende is elders in dezelfde kerk aangebracht, naar men aanneemt door dezelfde kunstenaar. Die legende vertelt hoe Maria’s ouders, Joachim en Anna, uit dankbaarheid het kind aan God beloofden op te dragen. Als Maria drie jaar is, gaan ze naar de tempel om haar aan God af te staan. En – zo vertelt de legende – toen het kind Maria de priester boven aan de trappen zag staan, rende zij langs de treden omhoog naar hem toe, zonder nog eenmaal naar haar ouders om te zien. Wij moeten daaruit opmaken hoezeer Maria ook als kind al door de dingen van God werd aangetrokken. Zozeer dat zij al het menselijke om zich heen vergat, tot haar bejaarde ouders toe.

En kijken we nu naar wat de afbeelding ons vertelt over de twaalfjarige Jezus en zijn moeder. Zij ziet hoe zich haar eigen geschiedenis herhaalt in haar Kind. Nu blijft zij achter, terwijl haar jongen naar de tempel snelt, en al het andere om zich heen lijkt te vergeten. Zozeer verlangt Hij ernaar om bij God te horen.

En ik? Ik neem de tijd om mij in elk van de afgebeelde personen te verplaatsen, om zo dichter te komen bij het antwoord op de vraag hoe God zich met mij bezighoudt.

[1320, mozaïek; Turkije, Istanbul, H.Verlosser in Chora (Kariyemuseum). Dries van den Akker s.j. / 2009.11.29]

Verwijzingen
Lukas 02,41-42: Jaar C zo oktaaf kerst: H.Familie
19 jan 0012: Terugvinding Jezus

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties