× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Gelijkenis van de onvruchtbare vijgenboom (1475)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

We kijken naar een illustratie bij het evangelieverhaal van de onvruchtbare vijgenboom op een muziekblad dat dateert uit het eind van de 15e eeuw. Binnen de letter O zien we twee figuren links en rechts van een vijgenboom. De kleding van beide mannen, hun houding en vooral het spel van hun handen zijn uiterst verfijnd getekend. Dat geldt ook voor de vijgenbladeren. Zij spreiden hun bladerdak uit boven de hoofden van de twee mannen. Maar vrucht zit er inderdaad niet aan. Zo te zien is er beneden al eens een hele tak weggezaagd.

De man rechts is gekleed in een strakke, rode maillot; hij heeft een goudgele hes die vanachter enigszins is opgebonden met een witgrijze ceintuur. Hij heeft een haarband van dezelfde stof en kleur. We zien hem voornamelijk op de rug. Hij heeft een bijl in de rechterhand. Zijn linkerhand houdt hij geopend naar de boom. De man links draagt een paarse maillot en een korte rode tuniek over een groen hemd; om zijn hals een donkerblauwe schouderdoek. Zijn hes wordt bijeengehouden door een elegante ceintuur die links en rechts naar beneden afhangt. Hij heeft korenblond haar, bijeengehouden door een witte band. Hem zien we schuin van voren. Hij wendt zich enigszins opzij en wijst naar… Ja, waarnaar? Naar de boom? Of naar de bijl?

Is hij de heer uit het verhaal? Geeft hij hier opdracht de boom om te hakken? Is de in het geel geklede man dus de wijngaardenier? Dan zou zijn handgebaar tot uitdrukking brengen: “Geef me nog een jaar.” Maar als die rolverdeling juist is, waarom draagt hij dan de bijl? Die zou je eerder verwachten in de hand van degene die op het punt staat de boom om te hakken. In dat geval zou de gele man dus de heer zijn. Dan pleit de rode voor het behoud van de boom.

Het is veelbetekenend dat het niet helemaal duidelijk is wie de heer is en wie de knecht. Dat doet immers recht aan Jezus’ verhaal. Want als Hij spreekt over iemand die in zijn wijngaard een vijgenboom heeft, bedoelt Hij daarmee dan niet God, zijn Vader? Die komt zoeken naar vrucht, dat wil zeggen naar het naleven van de Tora. Maar blijkbaar is daar geen sprake van. Ook niet na drie jaar. Een bijbels getal, dat afronding aanduidt. Als er op de derde dag niets nieuws gebeurt, gebeurt het nooit meer. Dat geldt dus des te sterker voor drie jaar. Maar de heer heeft een bijzondere wijngaardenier in dienst. Die houdt de mogelijkheid open dat er zelfs na drie jaar nog iets nieuws mogelijk is! We herinneren ons uit het evangelie van Johannes dat Lazarus al meer dan drie dagen geleden gestorven is. Zijn zus zegt immers: “Al met al is het reeds de vierde dag.” Maar Jezus is iemand die zelfs dan nog een dode tot het leven kan terugroepen. Dat geldt dus ook voor mensen die zelfs in het vierde jaar geen vrucht dragen.

Is die knecht uit het verhaal dus Jezus? Of zou die knecht elk van ons moeten zijn? Dit verhaaltje vertelt Jezus immers om de manier van denken van zijn leerlingen te corrigeren. Jezus reageert op twee nieuwsberichten van zijn dagen. Dat er mensen zijn omgebracht door Pilatus; anderen kwamen om toen een toren instortte. De leerlingen denken dat zulke slachtoffers van rampen door God gestraft worden, omdat het klaarblijkelijk verstokte zondaars zijn. Alsof God met die ramp duidelijk maakt dat de maat vol is, en de tijd van wachten op vruchten van Tora voorbij. Maar Jezus zegt dat Hij gelooft in iemand die zelfs na drie jaar tevergeefs wachten…: ‘Dus mijn Vader zou nooit mensen laten omkomen, omdat Hij het wachten zat is. Hij stelt het definitieve oordeel steeds uit in de hoop dat er ooit verbetering in zal treden.’ Wie is in Jezus’ verhaal de eigenaar en wie de knecht? En wie is wie op onze afbeelding?

En met wie ben ik het meest verwant?

Trouwens, vindt u het niet vreemd dat er in wíjngaard een víjgenboom staat? Dat is een vreemde eend in de bijt. In een wijngaard verwacht je wijnstokken en druiven, geen vijgen. Zou die vreemde vijgenboom hier verwijzen naar de niet-joden die de Tora niet kennen en dus ook niet naleven? Lukas is de enige van de vier evangelisten die dit verhaaltje vertelt. En hij is precies de evangelist die schrijft voor de buitenstaanders, voor mensen die van buiten het jodendom komen en tot verbazing en verontwaardiging van zijn religieuze tijdgenoten door Jezus in genade worden aangenomen. Misschien ben ik wel die vijgenboom?

[± 1475, Italië, Verona. Dries van den Akker s.j. / 2010.01.18]

Verwijzingen
Lukas 13,06-09: Jaar C veertigdagentijd 03e zo
Door het jaar 29e week za

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties