× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Jezus sterft aan het kruis (1516)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar heeft de afbeelding onderverdeeld in twee segmenten.

Boven sterft Jezus aan het kruis temidden van de twee moordenaars. Onder het kruis staat een groep mensen samengedromd. We onderscheiden drie groepen. Eerst de vrouwen links. Jezus’ moeder valt in zwijm en wordt opgevangen door Johannes die stom voor zich uitstaart. Vervolgens midden onder het kruis: op de achtergrond een gehelmde Romeinse officier met de rug naar mij toe; meer op de voorgrond een cavalerist met zwaard. Is hij de honderdman die zegt: “Waarlijk, deze mens was een zoon van God” (Markus 15,39)? Rechts en links van hem: twee keer twee joodse hoogwaardigheidsbekleders, herkenbaar aan hun rijke kleding en joodse mutsen. Tenslotte helemaal rechts: soldaten, een man die de ladder over zijn schouder wegdraagt, en een man die op een jachthoorn blaast. Het lawaai dat daarmee gesuggereerd wordt staat in schril contrast met het stil verdriet van de vrouwen aan de andere kant, als ook met de stomheid waarmee de overigen geslagen schijnen te zijn.

Bij welke van de drie groepen ga ik mij aansluiten?

De oudere joodse man met baard op de voorgrond, wijst op zijn oog. Dat is opvallend. Meestal is het de Romeinse honderdman die op zijn oog wijst. De latere legende heeft die Romeinse officier Longinus genoemd. Zijn uitspraak over Jezus als ‘zoon van God’ beschouwde men als een wonder: hij was blind en is ziende geworden. Allengs werd het legendeverhaal steeds mooier en zinrijker: toen hij Jezus’ zijde met een lans doorstak viel er een druppel van Jezus’ bloed op zijn oog. Echter, onze kunstenaar laat niet Longinus op zijn oog wijzen, maar een van de aanzienlijke joden. Nicodemus? Met hem had Jezus immers ooit een gesprek gevoerd. Bij die gelegenheid had Hij gezegd: “De Mensenzoon moet omhooggeheven worden [-] opdat eenieder die gelooft in Hem, eeuwig leven zou hebben. Zozeer immers heeft God de wereld liefgehad dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven…” (Johannes 03,14-16). Welnu, het moment waar dat gesprek op vooruit wees, is nu aangebroken. Dus passen die woorden onder het kruis “Waarlijk, deze mens is zoon van God” – zo moet onze kunstenaar geredeneerd hebben – dan niet veel beter bij Nicodemus?

Alle aanwezigen zien inderdaad omhoog naar Jezus, behalve de vrouwen en Johannes. Alsof de kunstenaar zegt dat die dat opzien-naar-Jezus niet meer nodig hebben, omdat zij al geloven, en het eeuwig leven dus reeds in zich hebben.

Kijken we een ogenblik met de omstanders mee omhoog naar het bovenste segment. De moordenaar aan Jezus’ linkerhand keert zich opzichtig van Jezus af. Die aan zijn rechterhand wendt zich bijna gretig naar Jezus toe. Dat is degene tegen wie Jezus zei: “Heden nog zul je met mij zijn in het paradijs (Lukas 23,34) .” Om dat aan te geven heeft de kunstenaar ervoor gezorgd dat het hoofd van de gestorven Jezus naar zijn kant is toegezakt!

Achter de gestorven Jezus begint de lucht op te klaren. Het licht is aan zijn overwinning op de duisternis begonnen. Dat wordt nog eens bevestigd door de slip van Jezus’ lendendoek. Die waait flink op. En dat terwijl de rest van de afbeelding zo’n windstille indruk maakt. Duidt die slip niet op het waaien van de Geest. Dan zou dat een illustratie zijn bij de woorden: ‘En Hij gáf de Geest’…?

N.B. Alle vier de evangelisten gebruiken voor het sterven van Jezus een woord waar ‘geest’ (pneuma) in voorkomt: Matteus: áphčken to pneuma; Markus en Lukas: exepneusen; Johannes: ‘paredoken to pneuma’.

[1516, Picardische steensculptuur (Amiens?), altaarretabel; Frankrijk, Bretagne, Pontivy, Chapelle Notre Dame de la Houssaye
Dries van den Akker s.j. / 2009.01.06]

Verwijzingen
Matteus 27,35-50: Jaar A Palmzondag
Markus 15,24-37: -
Lukas 23,33-49: Jaar C Christus Koning
Johannes 19,18-30: Jaar A + B + C Goede Vrijdag

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties