× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Voetwassing (1997)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De titel van deze afbeelding luidt ‘Voetwassing’. Daarbij heeft de kunstenaar geprobeerd de rijkdom van dat mysterie in één tafereel samen te brengen. We treffen Jezus op het moment dat Hij ligt neergeknield voor Petrus om hem de voeten te wassen. De gebogen rug van Jezus en de voorovergebogen houding van Petrus lopen van links onder naar rechts boven over de diagonaal van de afbeelding. Rechtsonder zien wij de bak met water die Jezus gebruikt. Linksboven staan brood en wijn klaar voor de pesachviering die hierna zal volgen. Opvallend: de andere leerlingen zijn even niet in beeld; we zoomen in op Jezus en Petrus.

We zien Jezus op de rug. Heel nadrukkelijk in beeld zijn zijn blote voetzolen. Wanneer voetzolen zo worden afgebeeld, behoren zij eigenlijk bij een bidder. Ze duiden op het gaan van Gods weg; het doen van zijn Tora. Jezus’ leerlingen worden vaak afgebeeld met blote voeten: zij symboliseren dat ze Jezus’ voetstappen willen drukken. Jezus is gekleed in de joodse gebedsmantel, het talliet. Daarop duidt althans de sjaal met blauwe biezen. Dat is verrassend, want Johannes vertelt dat Jezus zijn bovenkleren aflegde, en zich omgordde met een linnen doek. Daarop begint Hij zijn leerlingen de voeten te wassen. Tot ontzetting van Petrus. Want het wassen van de voeten behoorde een slaaf te doen. Straks zal de Heer aan zijn leerlingen uitleggen dat Hij hun een voorbeeld van dienstbaarheid wilde stellen. Ja, dat Hij daarmee wilde aangeven hoe God onder de mensen aanwezig is: niet als één die gediend wil worden, maar als iemand die zelf dienstbaar wil zijn. Is het dan niet uiterst fijngevoelig gevonden van de kunstenaar om Jezus te kleden in zijn gebedsmantel? Daarmee brengt Jezus de diepste bedoeling van zijn joodse wortels in beeld.

We kunnen Jezus’ gezicht niet zien. Maar de kunstenaar heeft de opstelling zo gecomponeerd dat Jezus met zijn gezicht boven de bak met water hangt, en zo zien we zijn gezicht toch: weerspiegeld in het water. Het wijst vooruit naar de woorden die Jezus straks bij de beker met wijn zal uitspreken: dat Hij gekomen is om zonden te vergeven.

Petrus staat met zijn voeten in het water waarin Jezus’ gezicht zich weerspiegelt. Zo wordt in beeld gebracht dat zijn vergeving, zijn reinheid, ja, het basement van zijn leven in Jezus is gegrondvest. In tegenstelling tot Jezus zien we Petrus wel in het gezicht. Het is alsof hij overdonderd wordt door het mysterie; alsof we hem treffen op het moment dat hij de dingen wel ondergaat, terwijl de volle betekenis ervan nog tot hem moet doordringen. Zijn rechterhand rust losjes op Jezus’ linkerschouder. Met zijn linker maakt hij een afwerend gebaar. Alsof hij Jezus wil tegenhouden. Dat is precies wat het verhaal zelf vertelt. Maar hier lijkt het, alsof hij tegelijk al weet dat er geen tegenhouden aan is, alsof hij zijn afwerend gebaar zelf alweer terugneemt.

Mooi is ook dat Petrus’ hoofd zich precies bevindt op de plek waar we Jezus’ hoofd zouden verwachten. Net als van elke leerling zal straks van hem gevraagd worden een ‘alter Christus’, een andere Christus te zijn. Hier zien we dat zowel bij zijn hoofd als bij zijn voeten in beeld gebracht.

Dit tafereel speelt zich af op een vloerkleed dat de diepblauwe kleur van de hemel heeft. Kan geen toeval zijn.

Tenslotte dwaalt onze blik naar het brood en de wijn die op tafel klaarstaan voor straks. Het zijn ingrediënten die behoren bij het joodse pesachmaal. Wij weten hoe Jezus bij die gelegenheid het feest tot zíjn Pesach heeft gemaakt. Brood en wijn verwijzen naar zijn persoon, zijn lichaam en bloed, zijn geest: “Dit brood en deze wijn: dat ben Ik voor jullie. Gebroken en vergoten tot vergeving van zonden – en ieder zal daaraan deel mogen hebben.”

Woorden die verwijzen naar zijn dood, zijn opstanding uit de dood, en de gave van zijn geest aan ieder van ons.

Ik zie mezelf op de plek van Petrus en probeer te voelen en tot mij te laten doordringen wat er aan mij gebeurt.

1997, Sieger Klöder, schilderij; USA, St-Paul’s; Dries van den Akker s.j. / 2010.02.19

Verwijzingen
Johannes 13,01-15: Jaar A + B + C Witte Donderdag (avondmis)

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties