× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
De knecht van de honderdman (1500)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

Matteus’ versie van dit verhaal wordt meteen aan het begin van de Advent gelezen: op maandag van de eerste week. In de Adventstijd bereiden wij ons voor op de komst van de Heer in onze wereld, ons leven. Aan het begin ervan wordt ons deze Romeinse hoofdman getoond die tegen Jezus zegt: “Heer, Ik ben niet waardig dat U onder mijn dak komt…” Het is de bedoeling dat wij ons spiegelen aan zijn bescheiden houding. Tegelijk houden wij voor ogen dat Jezus juist komt, omdát wij niet waardig zijn. Hij wil ons waardig maken door ons leven te delen, door onafscheidelijk met ons mee te wandelen, door erbij te zijn en handelend op te treden, wanneer wij dreigen te verdwalen of verloren te gaan.

De kunstenaar heeft zijn afbeelding opgebouwd volgens de Gulden Snede. In de bovenste helft zien wij de pijn en het verdriet van de knecht die ziek te bed ligt (en tweederde van de bovenste helft in beslag neemt!). Daarnaast zien wij de hoofdman (die paradoxaal genoeg maar eenderde krijgt); hij gaat erop uit om bij Jezus hulp te zoeken. In de onderste helft weer die omgekeerde verdeling: Jezus krijgt slechts eenderde, en de hoofdman tweederde. We zien de hoofdman, vergezeld van twee elegant geklede knechten, in gesprek met Jezus.

Had de kunstenaar trouwens niet de hele afbeelding precies andersom moeten opbouwen? Had hij niet de bovenste helft voor Jezus moeten bestemmen, en de onderste helft voor de gewone mensen? Nu lijkt het alsof de hoofdman boven Jezus gesteld is, en alsof zijn zieke knecht belangrijker is dan de chique knechten en hun meester. Of kende deze tekenaar de beroemde woorden van Sint Martinus: “Als mijn Heer Jezus op aarde zou komen, zou Hij zich niet hullen in een koninklijke mantel, en Hij zou niet gediend willen worden, maar zelf knecht willen zijn”?

Opvallend: Matteus vertelt uitdrukkelijk dat Jezus de plaats Kafarnaüm binnenging. Daar is op de houtsnede niets van te zien. Integendeel, we bevinden ons met Jezus op welig grasland, waar bloemetjes bloeien en een haasje speelt. Paradijselijk! Zeker, als je bedenkt hoe dor en droog het land in werkelijkheid is. Er loopt een weg van boven naar beneden, van de hoofdman naar Jezus. We zien de man onderweg met bedrukt gezicht. Vervolgens zien we hem met Jezus in gesprek. De knechten achter hem zijn een uitbeelding van zijn woorden: “U hoeft niet zelf te komen. Stuur een mannetje. Dat doe ik zelf ook, als het nodig is.” Hij beschikt over mannetjes, kijk maar naar de afbeelding. Zoals één van hen een vogel aan een touwtje heeft (prachtig bedacht!), zo kunnen heren over knechten beschikken.

Nu valt ons op dat Jezus’ leerlingen er in het geheel niet bij zijn. En toch zegt die honderdman: “Stuur maar iemand…” Kwam Jezus’ reactie dan toch nog onverwacht? Hij zegt: “Uw knecht is genezen.” Jezus beschikt zelfs over onzichtbare woorden, die in de verte uitrichten wat ze zeggen Grijpt de honderdman daarom met zijn linkerhand naar zijn voorhoofd? Omdat dit zijn verstand te boven gaat? Wij mogen er getuige van zijn dat Jezus’ woord inderdaad doet wat het zegt. In het huis van de hoofdman staat de knecht op van het ziekbed.

Daar heeft de kunstenaar misschien wel de grootste verrassing voor ons in petto. Want het is wel een heel chique bed waar de knecht in lag. Even chique als de kleding van de knechten bij de hoofdman. Nu valt ons op dat de hoofdman en zijn knechten een hoofdbedekking dragen, Jezus niet. Jezus loopt op blote voeten, zij niet. De knecht die uit bed stapt, lijkt in die zin meer op Jezus dan op zijn collega’s: geen hoofdbedekking, blote voeten. Ik bedenk dat in de middeleeuwse religieuze kunst blote voeten duiden op de navolging van Jezus. Jezus’ leerlingen zijn altijd te herkennen aan hun blote voeten. Dan is op onze afbeelding de genezen knecht dus leerling van Jezus geworden!? Sterker nog, ik zie dat de genezen knecht wel heel erg lijkt op al die afbeeldingen waarop Jezus als een nieuwe mens opstaat uit het graf… De kunstenaar is nog zo vriendelijk geweest de gordijnen voor het bed weg te schuiven en ons daarmee duidelijk te maken dat ons een mysterie wordt geopenbaard.

Ik maak het gebed van de hoofdman tot het mijne, en spreek daarmee tegelijk mijn verlangen uit waarom Jezus dus juist wél in mijn leven moet komen. Waar heb ik Hem nodig? Ik vraag of in mij zich het wonder van de knecht mag herhalen, dat ik op zijn woord mag opstaan als een nieuwe mens en Hem mag volgen, knecht mag worden zoals Hij; drager van zijn Woord, waarover Hij als over ‘één van zijn mannetjes’ kan beschikken.

[ca 1500, houtsnede Bijbel Ludolf van Saksen, Nederland, Utrecht, Catherijneconvent. Dries van den Akker s.j. / 2006.12.04]

Verwijzingen
Mt.08,05-13: -
Lk.07,01-10: Jaar C door het jaar 09e zo
Advent 01e week ma
Door het jaar 12e week za
Door het jaar 24e week ma

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties