× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Johannes' naamgeving (1455)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

li_1re_2 

De kunstenaar toont ons een grijze, gotische boog, alsof we voor de ingang van een kerkportaal staan. Die indruk wordt nog versterkt door de heiligenfiguren en de tafereeltjes die er in aangebracht zijn. In de poort zit rechts Zacharias op een houten bankje. We herkennen hem aan het stukje papier waarop hij zit te schrijven. Tegenover hem een vroedvrouw met zijn zoontje op haar arm. Op de achtergrond wordt Elisabeth, de bejaarde moeder, door een vroedvrouw in bed ondergestopt. Alleen haar hoofd met wit kapje steekt boven de lakens uit. Het rood van de deken en het hemelbed brengen een prachtig contrast aan met het grijs van de poort. Nog verder naar achter twee vrouwen die onze richting uit komen.

Er is dus sprake van drie dieptes in de afbeelding; elke diepte wordt bevolkt door twee gestalten. Dat geeft aan het geheel een verstild, harmonisch karakter. We keren terug naar de beide figuren op de voorgrond. Tot dit moment was Zacharias niet in staat geweest te spreken. Elisabeth, zijn bejaarde vrouw, had gezegd dat het kind Johannes moest heten. Maar de aanwezige buren en familieleden hadden verbaasd gereageerd. Er was immers in hun familie niemand die zo heette. Daarop hadden ze zich tot de bejaarde vader, Zacharias, gewend. Hij had om een kleitabletje gevraagd en schreef: “Johannes moet hij heten.”

Dit verhaal ligt aan de basis van het paneel waar we nu naar kijken. We merken op dat de schilder een geheel eigen invulling geeft. Want van al die buren en familieleden is geen sprake. Zacharias kijkt op naar de jonge vroedvrouw tegenover hem. Ze draagt een hemels blauw kleed over een vorstelijk rood onderkleed met gouden motieven. Haar gouden haren vallen slank af over haar schouders. Met Zacharias kijken wij naar Maria. Dat wordt nog eens geaccentueerd door het doorzichtige heiligenkransje rond haar hoofd. Zij is de enige op de afbeelding met zo’n aureool. Dat Maria aanwezig was bij de bevalling wordt door Lukas gesuggereerd, als hij zegt dat zij drie maanden bij Elisabeth bleef. Op het moment van haar komst was Elisabeth al zes maanden zwanger; dat had de engel Gabriël aan haar gezegd. Maria is dus gebleven tot en met de geboorte van Johannes. Nu mag zij het kind vasthouden voor de ogen van Zacharias.

Van deze Johannes zal straks verteld worden dat hij voor Jezus uitgaat. Dat is wat de kunstenaar hier toont: voordat Maria straks Jezus in de armen neemt, heeft zij Johannes in de armen gehad. Haar blik is naar binnen gekeerd; zij is in gepeins verzonken. Ik bedenk hoe Lukas in zijn verhaal twee keer van haar opmerkt: ’Zij bewaarde alles in haar hart.’ Zo beeldt de kunstenaar haar hier af. En ik realiseer mij welk geheim zij op dat moment in haar hart draagt.

Zacharias ziet naar haar op. Hij zal straks zingen dat de Almachtige in het huis van David een redder verwekte. Dat is een verwijzing naar de naam die aan Maria’s Kind gegeven zal worden: Jezus: ‘God zal redden’. En het kind dat Maria nu op de arm heeft, mag vóór die redder uitgaan. Zacharias schrijft dat het Johannes moet heten: ‘God zal genadig zijn.’

Links onder in de hoek groeit aan Maria’s voeten zomaar uit de stenen vloer een blauwe lelie, de iris. In de middeleeuwen een bloem die naar Maria verwijst, omdat zij herinnert aan de regenboog; die op zijn beurt verwijst naar het verbond dat God met zijn mensen sluit. De brug die er geslagen wordt tussen hemel en aarde.

En ik? Ik mag daar bij staan. En ik vraag mij af op welke momenten in mijn leven God een brug naar mij sloeg, en in hoeverre ik drager ben van zijn geheim.

[1455, Rogier van der Weijden, paneelschildering. Duitsland, Berlijn, Gemäldegalerie. Dries van den Akker s.j. / 2010.12.18]

Verwijzingen
Lukas 01,63: -
Advent 23 december
Feest 24 jun. 0030 Johannes-Doper
Feest 05 nov. 0001 Zacharias-Jeruzalem

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties