× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Kindermoord te Bethlehem (1800)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

Op 28 december staat vanouds de gedachtenis van de Onnozele Kinderen. Zij worden door de katholieke traditie in ere gehouden als de eerste martelaren die vielen omwille van Christus Jezus. Matteus schrijft: Toen Herodes zag dat hij door de wijzen was bespot, is hij in hevige woede geraakt; hij gaf zendelingen de opdracht alle kinderen van Betlehem en van heel dat gebied vanaf twee jaar en daaronder, om te brengen, volgens de tijd die hij nauwkeurig was te weten gekomen van de wijzen. Toen werd vervuld wat gesproken is door de profeet Jeremia: 'Een stem werd in Rama gehoord, een groot geween en klagen: Rachel beweende haar kinderen, en wilde niet getroost worden, omdat zij niet zijn.'

Een grimmige tekst. Voor Matteus ligt de nadruk op de tegenstelling tussen Herodes en Jezus. En hoe beiden reageren als zij bespot worden. Als koning Herodes bespot wordt, stuurt hij zendelingen om te doden de kinderen van Bethlehem. Daar staat in het Grieks het werkwoord ‘apostellein’, zenden, waarvan het ons bekende woord ‘apostel’, zendeling, is afgeleid.

Aan het slot van zijn evangelie zal Matteus opmerken dat ook Jezus, die zich voor koning uitgeeft, wordt bespot (27,31.39.41). Uiteindelijk zal Hij het lot ondergaan dat de kinderen van Bethlehem allemaal ondergingen. Maar niet voordat Hij drie jaar lang in de openbaarheid zijn evangelie heeft verkondigd. Ook Hij zal zendelingen er op uit sturen. Niet om anderen te doden, maar om ze het leven van de vergeving, barmhartigheid en naastenliefde aan te zeggen.

Historici hebben gezocht naar aanwijzingen of het verhaal van de kindermoord echt gebeurd is. Vooralsnog is er geen aanwijzing voor het feit dat Herodes zulk een daad op zijn geweten heeft. Mag Matteus dan zoiets wel schrijven? Wordt hier niet de reputatie van een koning vals belasterd? In zekere zin wel. Maar anderzijds eigenlijk ook weer niet. Van Flavius Jozefus weten we, dat Herodes wel degelijk de dood van velen uit zijn omgeving op zijn geweten heeft: volwassenen en zelfs een aantal van zijn eigen kinderen. Of het nu om volwassenen of kinderen gaat, het betreft toch steeds ‘kinderen’ van Israël.

Dat gegeven grijpt Matteus aan om de betekenis van Jezus te onderstrepen. Hij ziet in Hem de vervulling van een oude profetie van Jesaja (11,01): ‘Een twijg ontspruit aan de stronk van Jesse, een telg ontbloeit aan zijn wortel.’ Jesaja voorzag destijds hoe het volk als een boom was omgehakt en in Ballingschap ging. Een armzalige boomstronk bleef over. Maar zelfs uit dat levenloze ding blijkt nieuw leven te kunnen voortkomen: een twijg uit de stronk, een telg uit de wortel. Matteus past dit citaat toe op Jezus. Voor hem is Jezus de enige uit het geslacht van David die de ware voortzetting is van Gods bedoeling met het volk. Dat projecteert hij terug in het kindsheidverhaal van de kindermoord. Al degenen die het nageslacht van David zouden kunnen voortzetten, zijn ‘dood’. Slechts één is er ontkomen: Jezus. Dat zingen wij in het bekende kerstlied ‘Er is een rijs ontsprongen uit oude wortelstam’. Omdat men het woord ‘rijs’ blijkbaar niet meer verstond, is het verbasterd tot ‘roos’.

Matteus schrijft zijn verhaal zo levendig dat kunstenaars zich erdoor hebben laten inspireren. Wellicht was het voor hen niet zo moeilijk het zich voor te stellen, want dat kinderen slachtoffer zijn van geweld, hun door volwassenen aangedaan: dat is helaas van alle tijden, inclusief de onze. Of het nu is door zwangerschapsonderbreking, seksueel of machtsmisbruik of oorlogsgeweld.

De kunstenaar van het Bretonse paneel toont ons twee sterke kerels, die een kind bij het handje vasthouden klaar om het te doden, de onderste met een rapier, de linkse met een opgeheven zwaard. Op dat gebaar rijmt de opgeheven knuppel van de moeder tegenover hem. Op het gebaar van de onderste rijmt het gebaar van de moeder boven uit het venster die haar beide handen in machteloze woede ten hemel heft. Van de linker beul is het gezicht niet afgebeeld. De onderste kijkt weg van alles, terwijl hij zijn daad uitvoert.

Met de tekst en de bedoeling van Matteus in gedachten word ik uitgenodigd achter de geweldplegers de koning van de dood te herkennen; achter de slachtoffers de Koning van het Leven. Zou ik zo ook naar het nieuws van elke dag kunnen kijken? Waar zie ik door de buitenkant van de actualiteit heen de koning van de dood op de achtergrond? En waar de Koning van het Leven?

[18e eeuw, paneelschildering, vleugel altaarretabel. Frankrijk, Bretagne, Le Juch, St-Modez. Dries van den Akker s.j. / 2010.12.26]

Verwijzingen
Matteus 02,16-18: -
Gedenkdag 28 dec 0000 Onnozele Kinderen

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties