× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Gelijkenis van het visnet (1957)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De afbeelding waar wij naar kijken maakt deel uit van een serie over de gelijkenissen van Jezus en beslaat in totaal drie ramen in het koor van de Oude Kerk te Delft. Voor de gelijkenis van het visnet gebruikt de glazenier, Joep Nicolaas, één vensterlaag. Het venster wordt in drieën verdeeld door twee tracés. Daar maakt de kunstenaar gebruik van door in elk van de drie vlakken een episode van het verhaal af te beelden. In het middenvlak staat een visser met een wijd uitgespreid net. Hier en daar zitten er vissen en andere zeedieren in. In het rechtervlak worden de bruikbare vissen verzameld in vaten; in het linker worden de onbruikbare teruggezet in zee. Op de achtergrond de vissersboot.

Jezus vertelt deze gelijkenis als een verwijzing naar het Laatste Oordeel. Ooit, aan het einde der tijden, zal er een scheiding worden gemaakt tussen de goede mensen en de kwaadwilligen. De goeden zullen in veiligheid worden gebracht, de kwaden gaan verloren. Met die betekenis in het achterhoofd had ik verwacht dat de kunstenaar zijn afbeelding juist andersom geordend zou hebben. Immers bij het Laatste Oordeel zullen de rechtvaardigen uitgenodigd worden plaats te nemen aan de rechterhand van God, en de onrechtvaardigen worden verwezen naar de linkerkant. Hier is het juist andersom, tenminste als we de voorstelling bekijken vanuit het perspectief van de afgebeelde personen. Want van mij als kijker uit gezien, worden juist wel degenen die bewaard worden rechts afgebeeld, en degenen die verloren gaan, links.

Eigenlijk loopt het rechtervlak nog enigszins door in het middenvlak. Daar staan immers ook al vaten met geselecteerde vis. Evenzo loopt het linkervlak door tot in het middenvlak. Ook daar worden vissen weggegooid. Dat is geheel in overeenstemming met Jezus’ gelijkenis. In het middenvlak, onze wereld, komen naast elkaar voor vissen die weggegooid zullen worden en vissen die uitgeselecteerd zullen worden. Wij die nog in het middenvlak zitten, moeten zorgen aan de rechterkant uit te komen.

Dat wij ons nog bevinden in de situatie waar goed en kwaad tezamen voorkomen, wordt benadrukt door de golven op de voorgrond. Hoe kunnen die daar zijn, als de vissersboot op de achtergrond in zee ligt? Dan zouden de mannen zich op het strand moeten bevinden. Voor hun voeten – aan de kant waar ik mij als toeschouwer bevind - kan dan eigenlijk geen golfslag bestaan. Maar ik bevind mij inderdaad nog in de wereld waar goed en kwaad naast elkaar voorkomen; in de taal van de gelijkenis: ik behoor nog tot de vissen in de zee vóór het moment van de selectie. Daaraan herinneren mij die golven op de voorgrond.

Jezus bedoelt deze gelijkenis niet als een dreigement, maar als een aansporing nu de goede keuze te maken. Zorg dat je nu zo leeft dat je straks niet verloren gaat. Net zoals een docent tegen een leerling kan zeggen: ‘Als je nu niet werkt, ga je straks niet over.’ Dat is geen dreigement, maar een advies, ingegeven uit zorg voor de leerling.

Als ik het goed zie, beeldt de kunstenaar dat uit door de blik van alle vijf de personen te richten op het rechtervlak. Daar gaat het om.

Kijkend naar de afbeelding vraag ik mij af, in hoeverre ik in mijn leven consequent kies voor het goede, en eigenlijk hier en nu al wil behoren tot degenen die goed willen zijn.

Overigens heeft de kerkvader Augustinus († 430) deze gelijkenis ooit gebruikt in zijn beroemde Anti-Donatistenpsalm. De Donatisten hadden een kerkscheuring te weeg gebracht. Augustinus wilde zijn gelovigen daarvan doordringen. Omdat zijn publiek bestond uit eenvoudige vissers(!), maakt hij een volks gedicht, te vergelijken met onze sinterklaasrijmpjes. Elk couplet begint met een volgende letter van het alfabet. Het eerste couplet luidt aldus:

Alle drommen van zondaren
  Brengen broeders in gevaren.
Daarom wou de Heer ons allen
  Waarschuwen dat wij niet vallen.
Beeldt zijn Rijk af als een net
  Voor vis in zee uitgezet.
Wordt gevangen heel wat vis:
  Wat er maar aan soorten is.
Net aan land zonder mankeren;
  Dan begint het selecteren.
In een emmer de bruikbare.
  Slechte weg! en niet bewaren!
Evangelie ooit gehoord?
  Dan herken je wel dit woord.
Gods kerk is dat net figuurlijk.
  Wereld is die zee natuurlijk
Al die vissen bij mekaar:
  Goed én kwaad dus vind je daar.
Op de kust, het eind der tijden,
  Komt de dag van’t grote scheiden.
Wie de netten scheuren deden
  Waren in de zee tevreden.
In de emmers van de vromen
  Zullen die nooit kunnen komen.

[1957, Joep Nicolas, glasschilderkunst. Nederland, Delft, Oude Kerk. Dries van den Akker s.j. / 2011.06.29]

Verwijzingen
Matteus 13,47-50: Jaar A door het jaar 17e zo
Door het jaar 17e week do

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties