× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
Gelijkenisramen 1

In de drie vensters achter in het koor van het middenschip bevinden zich drie ramen die gelijkenissen (parabels, voorbeeldverhalen) van Jezus uitbeelden. Als beeldprogramma in de kunstgeschiedenis volstrekt uniek.
Het linkse venster van de drie heeft in de kerk nr 9 meegekregen.


Van onder naar boven staan er op afgebeeld:

. Gelijkenis van de Verloren Zoon
   [Lukas 15,11-32]

. Gelijkenis van de Zaaier
   [Matteus 13,1-9][Markus 4,1-9][Lukas 8,4-8]

. Gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan
   [Lukas 10,25-37]



Gelijkenis van de Verloren Zoon

Het verhaal is uiteengelegd in drie taferelen, te lezen van onder naar boven:
Onder   Hoe de verloren zoon tussen de varkens tot inkeer komt.
Midden  Hoe de vader zijn verloren zoon bij thuiskomst hartelijk verwelkomt.
Boven   Hoe de oudste zoon zich verbaast over het feest dat er gevierd wordt.
De kunstenaar kiest er dus voor om aan elk van de drie hoofdpersonen in het verhaal een afbeelding te wijden.

De aanleiding tot dit verhaal is een klacht van Jezus’ religieuze tijdgenoten aangaande zijn gedrag:

Alle tollenaars en zondaars kwamen hem opzoeken om naar hem te luisteren. Maar zowel de Farizeeën als de Schriftgeleerden zeiden morrend tegen elkaar: ‘Die man ontvangt zondaars en eet met hen.’
[Lukas 15,1-2]

Jezus verantwoordt zijn gedrag met de volgende gelijkenis (voorbeeldverhaal).

Hij zei hij: ‘Iemand had twee zonen. De jongste van hen zei tegen zijn vader: “Vader, geef mij het deel van uw bezit waarop ik recht heb.” De vader verdeelde zijn vermogen onder hen. Na enkele dagen verzilverde de jongste zoon zijn bezit en reisde af naar een ver land, waar hij een losbandig leven leidde en zijn vermogen verkwistte. Toen hij alles had uitgegeven, werd dat land getroffen door een zware hongersnood, en begon hij gebrek te lijden. Hij vroeg om werk bij een van de inwoners van dat land…



…die hem op het veld zijn varkens liet hoeden. Hij had graag zijn maag willen vullen met de peulen die de varkens te eten kregen, maar niemand gaf ze hem. Toen kwam hij tot zichzelf en dacht: De dagloners van mijn vader hebben eten in overvloed, en ik kom hier om van de honger. Ik zal naar mijn vader gaan en tegen hem zeggen: “Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden; behandel mij als een van uw dagloners”…
[Lukas 15,1-2.11-19]



Hij vertrok meteen en ging op weg naar zijn vader. Zijn vader zag hem in de verte al aankomen.
Hij kreeg medelijden en rende op zijn zoon af, viel hem om de hals en kuste hem. “Vader, ”zei zijn zoon tegen hem, “ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden”…

[Lukas 15,20-21]



Maar de vader zei tegen zijn knechten: “Haal vlug het mooiste gewaad en trek het hem aan, doe hem een ring aan zijn vinger en geef hem sandalen. Breng het gemeste kalf en slacht het. Laten we eten en feestvieren, want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden.” En ze begonnen feest te vieren.
De oudste zoon was op het veld. Toen hij naar huis ging en al dichtbij was, hoorde hij muziek en gedans. Hij riep een van de knechten bij zich en vroeg wat dat te betekenen had. De knecht zei tegen hem: “Uw broer is thuisgekomen, en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht omdat hij hem gezond en wel heeft teruggekregen.” Hij werd woedend en wilde niet naar binnen gaan…

[Lukas 15,22-28a]

Het slot van het verhaal staat niet afgebeeld:

…maar zijn vader kwam naar buiten en trachtte hem te bedaren. Hij zei tegen zijn vader: “Al jarenlang werk ik voor u en nooit ben ik u ongehoorzaam geweest als u mij iets opdroeg, en u hebt mij zelfs nooit een geitenbokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. Maar nu die zoon van u is thuisgekomen die uw vermogen heeft verkwanseld aan de hoeren, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht.” Zijn vader zei tegen hem: “Mijn jongen, jij bent altijd bij me, en alles wat van mij is, is van jou. Maar we konden toch niet anders dan feestvieren en blij zijn, want je broer was dood en is weer tot leven gekomen. Hij was verloren en is teruggevonden.”’
[Lukas 15,28b-32]


Gelijkenis van de Zaaier

Toen er vanuit de steden mensen naar hem toe gekomen waren en er zich een grote menigte verzameld had, vertelde hij deze gelijkenis:
‘Iemand ging eens naar zijn land om te zaaien. Terwijl hij daarmee bezig was, viel er wat zaad op de weg. Het werd vertrapt en door de vogels opgegeten. Er viel ook wat zaad op rotsachtige bodem, maar toen het opschoot, droogde het uit door gebrek aan water.
Ander zaad viel tussen de distels, en toen de distels opschoten verstikten ze het. Maar er viel ook wat zaad in vruchtbare aarde, en dat bracht honderdvoudig vrucht voort toen het was opgeschoten.’ Hij voegde er met luide stem aan toe: ‘Wie oren heeft om te horen, moet goed luisteren.’

[Lukas 8,4-8]

De kunstenaar heeft de zaaier in het middelste tracé geplaatst. In zijn linkerhand houdt hij de bak met zaad; met zijn rechter strooit hij het uit. Rechts en op de voorgrond zien we hoe de vogels het wegpikken. Links, hoe het tussen allerlei onkruid terecht komt. Rechtsachter steekt de rotsgrond boven het maaiveld uit. De honderdvoudige vrucht is niet afgebeeld. Wellicht om mij als kijker uit te dagen. De zaaier komt op mij toegelopen; het zaad zal straks ook op de bodem van mijn ziel vallen. Zal het daar vrucht dragen…?
Boven de zaaier zijn aan de hemel zon en regen weergegeven. Noodzakelijke voorwaarden om het gewas te doen ontkiemen en groeien. Geschenken uit de hemel.
Zit er ook een verwijzing in naar andere woorden van Jezus:

‘Mijn Vader in de hemel laat zijn zon opgaan over goede en slechte mensen en laat het regenen over rechtvaardigen en onrecht- vaardigen. Bemint dus ook je vijanden’?  [Matteus 5,44-45]

Dat is in ieder geval een vorm van ‘vrucht dragen’.


Gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan

Aanleiding tot het verhaal van de Barmhartige Samaritaan is de vraag van een religieuze leider: ‘Wie moet ik als mijn naaste beschouwen?’
Jezus antwoordt met een verhaal.

‘Er was eens iemand die van Jeruzalem naar Jericho reisde en onderweg werd overvallen door rovers, die hem zijn kleren uittrokken, hem mishandelden en hem daarna halfdood achterlieten.
Toevallig kwam er een priester langs, maar toen hij het slachtoffer zag liggen, liep hij met een boog om hem heen.
Er kwam ook een Leviet langs, maar bij het zien van het slachtoffer liep ook hij met een boog om hem heen.

Levieten waren leden van de tempelfamilie; krachtens hun afkomst hadden zij de status van tempelpriester.

Een Samaritaan echter, die op reis was, kreeg medelijden toen hij hem zag liggen.

Samaritanen werden in Jezus’ tijd als onrein beschouwd. Je ging er niet mee om en er was ook niets goeds van te verwachten.

Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde. De volgende morgen gaf hij twee denarie aan de eigenaar en zei: “Zorg voor hem, en als u meer kosten moet maken, zal ik u die op mijn terugreis vergoeden.”

Een denarie was minstens een dagloon, waarschijnlijk zelfs veel meer dan dat.

Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’ De wetgeleerde zei: ‘De man die medelijden met hem heeft getoond.’ Toen zei Jezus tegen hem: ‘Doet u dan voortaan net zo.’
[Lukas 10,25-37]

Prachtige omdraaiing van Jezus.
Als je je afvraagt wie je naaste is, vereenzelvig je dan in eerste instantie niet met degene die helpt, maar met degene die op hulp van anderen is aangewezen. Degene die jou helpt, is je naaste.
Dan draait Jezus het perspectief weer om:
neem een voorbeeld aan zijn (of haar!) gedrag, en word ook een naaste voor iemand die hulp nodig heeft.

Zou de kunstenaar daarop de nadruk willen leggen met zijn compositie? Hij plaatst immers niet de (schatrijk geklede) helper, maar het slachtoffer op de voorgrond. Op de achtergrond is te zien hoe de priester (op een rijdier) en de leviet (met staf) voorbijgelopen zijn en hun rug hebben toegekeerd naar het tafereel achter hen.

© A. van den Akker s.j.

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties