× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
'Wie mijn vlees eet, en mijn bloed drinkt...'(1700)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

Vandaag horen we Jezus in het evangelie zeggen: “Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, blijft in Mij en Ik in hem. [-] Dit is het brood dat uit de hemel is neergedaald. [-] Wie dit brood eet, zal leven in eeuwigheid.” Deze woorden moet de kunstenaar in gedachten hebben gehad, toen hij bijgaande afbeelding maakte. We bevinden in ons een kerk van een van de Meteorakloosters in Noord-Griekenland. Wij kijken naar de ronde achterwand boven de ikonostase die het priesterkoor aan het oog van de gelovigen onttrekt. Zoals bekend worden in oosterse kerken de heilige geheimen gevierd achter een gesloten wand. De gelovigen kunnen wel horen wat er gebeurt, maar niet zien. Ze worden bovendien door de diaken op de hoogte gehouden van wat er gaande is doordat deze geregeld naar buiten treedt en oproept tot gebed. Zo worden de aanwezigen niet in de verleiding gebracht aan de buitenkant van de geheimen te blijven staan. Uiteindelijk gaat het immers niet om deze priester en om de schamele gestalten van brood en wijn. Nee, zij worden uitgenodigd door die alledaagse buitenkant heen te ontdekken dat in die priester Christus zelf aanwezig is die over brood en wijn zegt: “Dit is mijn lichaam; dit is mijn bloed; gebroken en vergoten voor jullie.”

De kunstenaar helpt de gelovigen hierbij door boven de woorden, die klinken van achter de ikonostase, af te beelden waar het eigenlijk om gaat. In de strook boven het kleine rondboogvenster zien we Christus twee maal identiek afgebeeld. Hij draagt een roodkleurig kazuifel van kostbare stof, het gewaad dat de priester draagt tijdens de mis. Hij staat achter een tafel of altaar waar een dieprood kleed over heen ligt met gouden biezen: vorstelijke, ja hemelse kleuren. Christus is dus afgebeeld als hemelse priester en vorst. Dat wordt nog eens benadrukt door de engelen die achter hem staan met waardigheidstekens. Of zijn het schermen op stokken die hem in de schaduw moeten houden, zoals oosterse vorsten door slaven met pauwenveren op stokken tegen de zon worden beschermd? Tussen de engelen in zien we een cherubs, een vuurrood gekleurde engel met zes vleugels. Hij staat aan de ingang van een paleisachtig bouwsel. Ongetwijfeld de hemel waar Christus vandaan is gekomen en thuis hoort, en waar wij met onze aardse ogen niet in mogen doordringen. Juist zoals beneden in de liturgie de heilige geheimen aan ons oog worden onttrokken door de ikonostase!

Links bij Christus staat een schaal met brood. Terwijl Christus met zijn linkerhand van het brood neemt, maakt Hij met zijn rechter het gebaar van zegen en leraarschap: wijs- en middelvinger omhooggestoken, bijeengehouden door de duim; tegelijk verwijzing naar het mysterie van de Drie-Eenheid Gods. Het gaat om een hemelse gave; wie ze ontvangt krijgt deel aan het hemelse leven, of – zoals Jezus vandaag in het evangelie zegt: wie ze eet krijgt deel aan het leven van de eeuwigheid.

In de voorste leerling menen wij Petrus te herkennen; de eerste twee letters van zijn Griekse naam – ‘pi’ en ‘e’ – staan boven zijn hoofd opgeschreven. Hij staat op het punt met beide handen in ontvangst te nemen wat Christus hem aanbiedt. Daarop duiden ook de gebaren die de handen maken van de leerlingen achter hem. Behalve de laatste. Die heeft trouwens ook geen heiligenkransje rond zijn hoofd. Is dat Judas? Dan worden hem blijkbaar de gaven Gods niet onthouden! Is dat een verwijzing naar de woorden die Jezus uitsprak (en – spreekt!): “Dit is mijn bloed dat voor u en alle mensen wordt vergoten tot vergeving van de zonden”? Als dat de bedoeling van de kunstenaar is, hadden we Judas veeleer aan de andere kant verwacht waar de wijn wordt aangereikt. Of is die aanwezigheid van de Judasfiguur een verwijzing naar Paulus’ woord: “Wie op onwaardige wijze het brood eet en de beker van de Heer drinkt, bezondigt zich aan het lichaam en bloed van de Heer” (1 Korinte 11,27)?

Zoals gezegd, wordt rechts de wijn aangereikt. We menen in de voorste leerling Johannes te herkennen, de jongste van allemaal. Ook de handen van de zes aan die kant maken het gebaar van ontvangen. Het doet ook denken aan het gebaar dat medecelebranten maken op het moment dat de priestervoorganger de instellingswoorden uitspreekt over brood en wijn: “Dit is mijn lichaam; dit is mijn bloed…”

We merken nog op dat de leerlingen op blote voeten zijn; vanouds aanduiding voor het volgen van Jezus. En ik? Dit alles mag ik voor ogen houden, terwijl ik hoor hoe achter de ikonostase de woorden klinken en de geheimen worden gevierd die de afbeelding tot werkelijkheid maken; tot werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de liturgie. Ik ben uitgenodigd daaraan deel te nemen, en me aan te sluiten in de stoet van de leerlingen. Zodat die woorden van Jezus ook op mij van toepassing zijn: “Als je van dit brood eet, en drinkt van deze beker, zul je deelhebben aan het blijvende, hemelse leven.”

[17e eeuw, wandschildering in koepel; Griekenland, Meteora, een der kloosterkerken. Dries van den Akker s.j./2009.04.01]

Verwijzingen
Johannes 06,51-58: Jaar A Sacramentsdag; Jaar B door het jaar 20e zo
*
Matteus 26,17-19.26-29: Jaar A Palmzondag
Markus 14,12-16.22-26: Jaar B Palmzondag & Sacramentsdag
Lukas 22,07-13.19-20: Jaar C Palmzondag
Johannes 14,01-02: Jaar A + B + C Witte Donderdag (avondmis)

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties