× 
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.

Sluit het venster om te blijven.

welkom menu contact zoeken
KalenderOude testamentNieuwe testamentHeiligenKerkenAnders...
 Pater Dries van den Akker s.j., de auteur van verreweg de meeste meditaties, overleed 30 oktober 2022
'Zie, het Lam Gods' (1750)   Verwijzingen

Klik op de pijl om de meditatie te beluisteren...  ...speel bestand af...

 

De kunstenaar plaatst Johannes de Doper in het midden van zijn compositie. Hij draait zich om naar drie leerlingen achter hem, en wijst naar de figuur van Jezus vóór hem. Hij draagt een kameelharen kleed. Twee van zijn leerlingen zijn uitdrukkelijk in beeld. Uiterst links is nog juist het gezicht van een derde zichtbaar. Ze dragen typisch joodse puntmutsen, en hebben het uiterlijk van joodse geleerden. De middelste is ‘en profil’ weergegeven. Zo kunnen wij zien dat hij een beurs en een wapen draagt. Twee dingen die niet passen als je volgeling van Jezus wilt worden. De man rechts van hem is juist ‘en face’ weergegeven. Hij kijkt zelfs niet in de richting die Johannes wijst. Hij heeft zo zijn eigen gedachten…
Johannes wijst op de gestalte van Jezus die iets verderop wat hoger staat. Uit het evangelie van Johannes weten we dat zijn naamgenoot Johannes de Doper op dit moment zegt: "Zie, het lam van God." Een opmerkelijke uitspraak.

Wat kan de Doper daarmee bedoelen? Natuurlijk mogen we hierbij denken aan de dienstknecht van JHWH, die als een lam ter slachtbank werd geleid. Jezus' leerlingen zagen in Hem immers de door Jesaja geschilderde dienstknecht (vgl. Jesaja 53,07). Het roept het beeld op van de lammeren die geofferd werden in de tempel. Dat beeld past goed bij Jezus, wanneer je zijn hele leven overziet.

Maar op het moment dat Johannes de Doper deze woorden uitspreekt, moet het openbare leven van Jezus nog beginnen. Johannes de Doper kan het leven van Jezus nog niet overzien. Tenzij we ervan uitgaan dat de schrijver hier speelt met twee standpunten. Gezien vanuit het standpunt bínnen het verhaal kan Johannes de Doper dit alles nog niet weten. Maar gezien vanuit het standpunt van de schrijver: wél. Immers de schrijver begint pas met schrijven, wanneer alles achter de rug is, en hij alle gebeurtenissen die hij wil opschrijven, kan overzien.

Twee perspectieven die ineenvloeien. Dat idee wordt nog versterkt door het woord ‘getuigen’ dat de schrijver gebruikt. Aan het begin van het evangelie wordt van de Doper uitdrukkelijk vermeld dat hij niet de Messias was, maar dat hij kwam om te getuigen (01,07-08.19). Datzelfde woord keert terug aan het einde van het evangelie: Toen Jezus [aan het kruis] van de zure wijn genomen had, zei Hij: "Het is volbracht." Daarop boog Hij het hoofd en gaf de geest. Aangezien het voorbereidingsdag was en de Joden niet wilden dat de lichamen op sabbat aan het kruis bleven - het was bovendien een grote sabbat - vroegen zij aan Pilatus verlof de benen van de gekruisigden te breken en hen weg te nemen. Daarom kwamen de soldaten en sloegen zowel bij de ene als bij de andere die met Hem was gekruisigd, de benen stuk. Toen zij echter bij Jezus kwamen en zagen dat Hij reeds dood was, sloegen zij Hem de benen niet stuk, maar een van de soldaten doorstak zijn zijde met een lans; terstond kwam er bloed en water uit. Die het gezien heeft getuigt hiervan; zijn getuigenis is waar en hij weet, dat hij de waarheid zegt, opdat ook u zou geloven. Dit is gebeurd opdat de Schrift zou vervuld worden: Van zijn gebeente zal niets worden verbrijzeld, terwijl nog een ander Schriftwoord zegt: Zij zullen opzien naar Hem die zij hebben doorstoken’ (19,30-37).

De schrijver Johannes getuigt ervan dat hij in Jezus het ware Paaslam ziet. Daarom beschrijft hij Jezus’ kruisdood in termen die heel sterk herinneren aan de bereiding van het Paaslam vlak voor de Uittocht uit Egypte. Hij construeert zijn evangelie zo, dat Jezus' dood samenvalt met de avond waarop de joden hun paaslam slachten. Dat paaslam markeert de overgang van de slavernij in Egypte naar de bevrijding, het Beloofde Land tegemoet. Dat kan op overdrachtelijke manier ook van Jezus gezegd worden, in wiens naam 'Gods redding' doorklinkt!
Het vlees van het lam diende als voedsel voor onderweg, zoals Jezus zelf! Hij vergelijkt zich immers in Johannes' zesde hoofdstuk met het brood dat uit de hemel is neergedaald. Daarvan zegt Hij: "Mijn vlees is waarlijk spijs."
Van Jezus aan het kruis wordt uitdrukkelijk gezegd dat van Hem de benen niet gebroken worden. Johannes merkt daarbij op dat daarmee het schriftwoord in vervulling gaat: 'Geen been zal van Hem gebroken worden' (19,36). Dat verwijst duidelijk naar de geboden rondom het slachten van het paaslam, waarvan gezegd wordt dat er geen been van gebroken mag worden, maar dat het in zijn geheel moet worden geslacht (Exodus 12,46).
Tenslotte bedenken we dat het bloed van het paaslam op de deurposten van de joden moest worden uitgestreken, zodat de engel van de dood aan die deuren voorbij zou gaan. Ook Jezus' bloed bewaart zijn gelovigen voor de dood.

Van dit alles laat de schrijver Johannes Johannes de Doper al aan het begin van het evangelie getuigen. En die vogels die vanuit de hemel in Jezus’ richting vliegen? Zijn zij soms een uitbeelding van de woorden: “Tot mij werd gezegd: op wie je de Geest zult zien neerdalen en blijven rusten: die is het”? Nu valt ons op dat de Doper op blote voeten gaat, vanouds symbool voor het gaan van Gods weg en de navolging van Jezus. Hij wordt dus al voorgesteld als een volgeling van Jezus. Dat wordt door de kunstenaar benadrukt door Jezus hoger te plaatsen dan de anderen. Is dat meteen een verwijzing naar de woorden waaraan de evangelist herinnert bij Jezus kruisiging: ‘Zij zullen opzien naar Hem die zij doorstoken hebben’ (19,37)?

Dat beeld van Jezus als Lam Gods zal terugkeren in het Boek van de Openbaring dat ook op naam staat van ene Johannes. Wellicht dezelfde Johannes die het evangelie heeft geschreven. Daar horen we hem zeggen: ‘En [in de hemel] zag ik tussen de troon met de vier dieren en de kring van de oudsten een Lam staan, als geslacht…’ Van dit Lam wordt gezegd dat Hij als enige in staat is de raadsels van het Boek des Levens te ontsluiten en de zeven zegels te verbreken. Juist omdat Hij in onze wereld God als Lam heeft doen kennen. Een Lam dat de zonden van de wereld wegdraagt en met de mantel der liefde bedekt.
Dit alles overwegende sta ik stil bij de vraag wat die woorden over Jezus in mij te weeg brengen: ‘Kijk, het Lam Gods!’

[± 1750, houtreliëf; Frankrijk, Bretagne, Bulat-Pestivien, St-Jean-Baptiste. Dries van den Akker s.j.]

Verwijzingen
Johannes 01,36: Jaar A door het jaar 02e zo
Kersttijd 04 januari
Feest 24 jun 0030 Johannes-Doper

© A. van den Akker s.j.
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018

Over beeldmeditaties Voorbereiding
Inrichting website Leeswijzer
Auteurs / Afb. Alle 435 meditaties