×
Klik in dit venster
op: http://heiligen.net
om naar die site over te stappen.
Sluit het venster om te blijven.
De heilige is weergegeven als een rijzige vrouw. Zij heeft lange afhangende vlechten, en is gekleed in een groen bovengewaad over een rood onderkleed. Het rood zal wel verwijzen naar het bloed van haar martelaarschap. De groene kleur verwijst zeer waarschijnlijk naar de hoop en het levende geloof, waarvan zij getuigenis aflegde.
Zij staat onder een sierlijke boog. Het materiaal daarvan is raadselachtig. De basis lijkt gevormd door stenen, maar de ranken doen denken aan sierlijk gietijzer, terwijl er links en rechts drie verschillende plantaardige scheuten uit tevoorschijn komen. Barbara staat half van ons afgewend, en wijst met de vinger van haar rechterhand naar de toren naast haar. Met haar linkerhand houdt zij de torenspits losjes vast.
Die toren speelt een belangrijke rol in haar leven en is in de kunst Barbara’s vaste herkenningspunt geworden. De legende weet te vertellen dat ‘Barbara de dochter was van een rijke heiden uit Nicomedië, destijds de residentie van de keizer (het huidige Izmit, ten oosten van Istanbul). Misschien had vader zelfs een functie aan het hof. Om haar tegen ongewenste invloeden te beschermen sloot hij haar op in een toren. Desondanks werd zij bekeerd tot het Christendom. Haar vader ontdekte dit toen Barbara vroeg om een derde venster in haar toren aan te brengen ter ere van de Heilige Drie-Eenheid. Inderdaad zien wij op de afbeelding drie venstertjes in de toren. Hij liet haar folteren om haar tot geloofsafval te dwingen. Toen dat niet lukte, onthoofdde hij zijn dochter.’ Zo verteld is haar verhaal een illustratie bij Jezus’ woorden: ‘Wie vader of moeder meer bemint dan Mij, is Mij niet waardig…’ (Matteus 10,37).
In een boogvenster aan de voet van de toren is nog een kelk met hostie afgebeeld. Ook die zijn vaste attributen van Barbara. Zij verwijzen naar het sacrament van de zieken, in die tijd vooral beschouwd als het sacrament van de stervenden. De legende vertelt dat Barbara nog had geprobeerd haar vader te ontvluchten. Een berg had zich boven haar gesloten. Zo was zij ontkomen. Een eind verderop was zij weer te voorschijn gekomen. Daar werd ze opgemerkt door een herder die haar aan haar vader verried. Deze kwam haar ophalen, bracht haar aan bij de overheid en voltrok eigenhandig aan haar het doodvonnis.
Door dit verhaal is Barbara patrones geworden van berg- en mijnbouwers. En juist zoals zij levend en wel uit de buik van de berg tevoorschijn kwam, zo roepen de berg- en mijnbouwers haar voorspraak in om dezelfde genade te ontvangen. Zo werd Barbara patrones tegen een plotselinge, onvoorziene dood. Vandaar dat ze wordt afgebeeld met het sacrament van de stervenden. Want dat duidt erop dat je voor je dood nog tijd krijgt om het te ontvangen.
Zo krijgt het verhaal van Sint Barbara een evangelische lading. Net als Jezus bezat Barbara een sterk, bloeiend en zuiver geloofsleven: daarop duiden respectievelijk de eikentak rechts, de onbestemde links beneden en de lelietak links boven. Net als Jezus werd zij verraden. Net als Jezus moest zij zich tegenover een heidense rechter verantwoorden. Net als Jezus gaf zij haar leven voor God. Net als Jezus ging zij door het lijden heen om uiteindelijk aan de andere kant van de dood de overwinning te behalen op het kwaad. Naar dat lijden verwijzen kelk en hostie. Die staan aan de basis van haar heiligheid. Dat heeft de kunstenaar prachtig in beeld gebracht.
En ik? Wat herken ik hiervan in mijn eigen geloofsleven?
[1480, frescoschildering; Duitsland, Oberwesel, St-Martinskirche. Dries van den Akker s.j./2012.11.07]
Verwijzingen
Feest 04 dec 0306 Barbara-Nicomedië
Matteus 10,37: Jr A door het Jaar 13e zo
Door het Jaar: 15e week ma
© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen
Deze pagina is het laatst gewijzigd op 4 mei 2018